05.06.2024| Źródło: China Tibet Network

Banban Dorje, profesor zwyczajny Uniwersytetu Minzu w Chinach i Rektor ds. Nauki w Szkole Filozofii i Religioznawstwa.

Wu Jianying reporter China Tibet Network: Czy z hermeneutycznego punktu widzenia mógłby pan profesor opowiedzieć o logice i podstawach teoretycznych stojących za sinicyzacją [potocznie w języku polskim: "schińszczeniem"] buddyzmu tybetańskiego?

Profesor Bambang Dorje: Buddyzm chiński jest organiczną i zjednoczoną całością złożoną z trzech głównych buddyzmów: buddyzmu Han, buddyzmu tybetańskiego i buddyzmu południa. Dziś mówimy głównie o lokalizacji, modernizacji i sinizacji buddyzmu w dwóch aspektach: buddyzmie Han i buddyzmie tybetańskim. Minęło ponad 2000 lat, odkąd buddyzm chiński rozprzestrzenił się z Indii na Równiny Centralne, i ponad 1300 lat, odkąd rozprzestrzenił się na społeczeństwo Tubo za czasów dynastii Tang. Można powiedzieć, że buddyzm Han i buddyzm tybetański rozprzestrzeniły się, rozwinęły i ewoluowały na Równinach Centralnych i Wyżynie Tybetańskiej, tworząc prawdziwy sinizowany buddyzm.

Dlaczego więc religia musi być zlokalizowana i dostosowana do czasów? Stoi za tym bardzo jakaś głęboka podstawa teoretyczna?

Nasi poprzednicy od dawna zwracali uwagę i stosowali nowoczesne metody teoretyczne do badania sinizacji buddyzmu. Ale w tamtym czasie działo się to głównie poprzez zbieranie materiałów i podawanie przykładów ilustrujących tę zasadę. Niezależnie od tego, czy chodzi o podawanie przykładów, czy o przedstawianie informacji, jest to podstawowa praca. Musimy trzymać się faktów i rozmawiać o faktach. Ale to nie wystarczy. Musisz także nadać swoim słowom rozsądek i posługiwać się teorią, aby przemawiać za siebie. Teoria może przekonać ludzi tylko wtedy, gdy jest dokładna.
Jaka jest zatem teoretyczna, akademicka podstawa sinizacji buddyzmu? Po pierwsza to tradycyjna chińska hermeneutyka sutr. Jak wszyscy wiemy, chińska hermeneutyka klasyczna ma długą historię i jest bardzo rozwinięta. Ponadto zetknąłem się także z hermeneutyką filozoficzną współczesnego niemieckiego filozofa Gadamera. W ten sposób, z perspektywy połączenia hermeneutyki chińskiej i zachodniej, możemy zbadać podstawowe przyczyny lokalizacji i modernizacji buddyzmu Han i buddyzmu tybetańskiego.

Każdy klasyczny tekst powinien mieć pięć cech: oryginalność, uniwersalność, otwartość, schedę i ekspresyjność. Te cechy determinuje przede wszystkim to, że gdy tekst klasyczny wchodzi w interakcję i integruje się z interpretatorami i czytelnikami w różnych warunkach czasowych i przestrzennych, nieuchronnie doprowadzi to do lokalizacji i współczesności tego klasycznego tekstu. Jest to naturalne i nieuniknione. Z tego powodu dla zilustrowania tej zasady Gadamer posłużył się relacją pomiędzy oryginałem a kopią obrazu. Jest tylko jedno oryginalne dzieło klasycznego malarstwa, ale może istnieć dziesiątki milionów egzemplarzy. Można je rozpowszechnić w różnych epokach, krajach i narodach. Może być rozpowszechniane na zawsze i służyć większej liczbie ludzi z różnych epok i regionów i zaakceptowane. Powszechnie uważa się, że dzieło oryginalne jest lepsze od kopii, a kopia jest dodatkiem do dzieła oryginalnego, a nawet podróbką. Gadamer obalił ten pogląd, uznając, że dzieło oryginalne i kopia mają tę samą wartość, gdyż kopia jest wyrazem istoty dzieła pierwotnego oraz przedłużeniem i dziedzictwem dzieła pierwotnego. Bowiem „słowa nie odbiegają daleko od oryginału, a rzeczy nie tracą mistrza”. Odwraca to dotychczasową relację pan-niewolnik pomiędzy istotą i zjawiskiem, bytem i atrybutem, oryginalnym dziełem i kopią. To, co pierwotnie uważano za pomocnicze, odgrywa obecnie rolę wiodącą. Z tej perspektywy kopia ma takie samo znaczenie i wartość jak dzieło oryginalne. Po drugie, utwór oryginalny i kopię łączy ścisły związek dziedziczenia, choć istnieją też pewne różnice. Ponieważ klasyczne teksty wchodzą w interakcję i mieszają się z tłumaczami i czytelnikami z różnych krajów i regionów, nieuchronnie dostosują się do lokalnych zwyczajów i będą zdani na łaskę swoich gospodarzy. W przeciwnym razie nie będą w stanie przystosować się do lokalnego środowiska i będzie im trudno przetrwać. Skorzystajmy z powyższych koncepcji hermeneutyki filozoficznej, aby zbadać buddyzm chiński: buddyzm chiński i buddyzm indyjski są jednorodne, to znaczy buddyzm chiński jest kontynuacją buddyzmu indyjskiego. Obydwa są ze sobą powiązane, ale z drugiej strony istnieją też różnice. Ziarna buddyzmu zostały zasiane na ziemi chińskiej i weszły w interakcję i zintegrowały się ze specyficzną polityką, gospodarką, ideologią i kulturą Chin, uzyskując w ten sposób pełne znaczenie jako chińskiego buddyzmu. Dlatego można powiedzieć, że związek między buddyzmem indyjskim a buddyzmem chińskim jest jeden, a jednocześnie odmienny, jedność przeciwieństw. Oto, co mówi chiński buddyzm: „Nie zmieniaj się, nie podążaj za sytuacją i zmieniaj się w zależności od sytuacji”.
Skorzystajmy z tej teorii, aby przyjrzeć się buddyzmowi, który powstał w starożytnych Indiach, a później rozprzestrzenił się na Równiny Centralne mojego kraju, na Wyżynę Tybetańską, płaskowyż Yunnan-Guizhou i inne miejsca, tworząc trzy główne gałęzie chińskiego buddyzmu. Buddyzm indyjski jest jak oryginalne dzieło, a trzy główne buddyzmy chińskie są jak kopie.

Nieporozumieniem jest wiara, że jedynie buddyzm indyjski jest najbardziej autentyczny, natomiast buddyzm chiński jest kopią, repliką. Z punktu widzenia hermeneutyki filozoficznej Gadamera pogląd taki jest nie do utrzymania. Trzy główne buddyzmy w Chinach są w rzeczywistości przedłużeniem, ekspansją i udoskonaleniem buddyzmu indyjskiego. Są one zasadniczo takie same i równoważne buddyzmowi indyjskiemu. Z drugiej jednak strony istnieją także różnice między nimi. W ciągu długich lat po wprowadzeniu buddyzmu do Chin wybitni mnisi i mędrcy trzech głównych chińskich buddyzmów w różnych okresach, w głębokim kontekście Chin, mieli głębokie doświadczenie rozumienia sutr, praw, ciała, ścieżki i owoców indyjskiego buddyzmu, zobacz praktykę, rozwój, rozwój i tworzenie, tworząc w ten sposób dziedzictwo i metodę ekspresji o chińskich cechach.
Gadamer wymienił trzy koncepcje: pierwsza to pre-struktura świadomości, druga to fuzja horyzontów, a trzecia to historia skutków.

Każdy z nas urodził się i dorastał w określonym środowisku politycznym, gospodarczym, ideologicznym i kulturowym, dlatego też każdy z nas wyrobił sobie rodzaj wrodzonych i utrwalonych od dawna tradycyjnych nawyków i idei, które trudno zmienić z przyzwyczajenia. To właśnie Gadamer nazywa pre-rozumieniem, przewidywaniem i pre-pojmowaniem, co odnosi się do zwyczajów i nawyków ukształtowanych przez ludzi w określonym środowisku narodzin i dorastania. Kiedy ludzie dorastają, na tej podstawie rozumieją i interpretują każdy tekst Widzenie toruje drogę myśleniu i na tej podstawie akceptuje pierwotne znaczenie obcego tekstu i pierwotny zamysł autora.

Tzw. fuzja perspektyw oznacza, że ludzie akceptując obcą ideę z jednej strony opierają się na perspektywie kultury tradycyjnej, czyli wcześniejszych opiniach. Z drugiej strony, opierając się na perspektywie tekstów obcych, zderzenie i interakcja między nimi jest procesem realizacji wymiany i integracji kultury obcej z kulturą tradycyjną.

Historycznie rzecz biorąc, zanim Chińczycy zetknęli się z buddyzmem indyjskim, zaakceptowali wpływ kultury konfucjańskiej i taoistycznej. Taki był ich światopogląd. Na podstawie tej myśli, akceptując obce myśli buddyjskie, zderzyły się one, weszły w interakcję i połączyły, ostatecznie tworząc harmonijny i hybrydowy wzór konfucjanizmu, buddyzmu i taoizmu. Z tego punktu widzenia buddyzm chiński jest w rzeczywistości wynikiem interaktywnego połączenia perspektywy tradycyjnej chińskiej myśli i kultury z perspektywą indyjskiej myśli buddyjskiej.

Tak zwana „historia skutków” oznacza, że sposób, w jaki patrzymy na problemy i robimy różne rzeczy, nasza orientacja myślenia, wartości i sfera duchowa są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Odgrywa rolę w każdym pokoleniu i odgrywa obecną rolę. Dlatego „Zeng Guang Xian Wen” mówi: „Patrząc na teraźniejszość, powinniśmy uczyć się z przeszłości, a teraźniejszości nie można osiągnąć bez przeszłości”. Oznacza to, że tradycja historyczna i dzień dzisiejszy nie są zerwane, ale ciągłe. Na dzisiejsze wyniki złożyły się względy historyczne. Wyniki nadal mają wpływ na tu i teraz. Dlatego mówimy o wyplenieniu starego i wprowadzeniu nowego, czyli absorpcji starego i wyeliminowaniu śmieci. Jest to dialektyczna teoria, która mówi zarówno o absorpcji, jak i retencji.

Jeśli chodzi o język, Gadamer powiedział: „Istnieniem, które można zrozumieć, jest język”. Język to nie tylko symbol odnoszący się do przedmiotu, jest on czymś w rodzaju relacji pomiędzy oryginałem i kopią. Tak jak kopia ma za zadanie umożliwiać oryginalnemu dziełu wyrażanie się i dalsze istnienie, tak język pełni także funkcję umożliwiania światu wyrażania się i dalszego istnienia. W ten sposób ludzie rozumieją świat; poprzez język i znaki. W tym kontekście język jest poglądem na świat. Jeśli znaki fonetyczne na świecie mają taki charakter, to nasze kwadratowe chińskie znaki w Chinach tym bardziej. Noszą sposób myślenia, orientację na wartości i gust estetyczny narodu chińskiego. Tym, co najlepiej łączy język i interpretację, jest zatem tłumaczenie. Tłumaczenie to nie tylko konwersja znaczeń między dwoma językami, ale także zrozumienie, interpretacja i tworzenie. Kiedy ludzie biegli w dwóch językach tłumaczą obce teksty klasyczne, muszą najpierw wykorzystać jako tło tradycyjną kulturę swojego narodu, a następnie wykorzystać język i sposób myślenia własnego narodu, aby po zrozumieniu tekstu obcego zrozumieć późniejsze tłumaczenie. Ten proces jest w istocie rodzajem kolizji, interakcji i fuzji sposobu myślenia tłumacza i cech języka ze sposobem myślenia i cechami języka obcego tekstu, w celu osiągnięcia stanu bycia wewnątrz i na zewnątrz.

Wybitni chińscy mnisi, mędrcy i światli ludzie przetłumaczyli sutry, traktaty i prawa buddyzmu indyjskiego z sanskrytu na język chiński i tybetański oraz wyrazili je w języku chińskim i tybetańskim, pozwalając buddyzmowi indyjskiemu mówić „po chińsku”. Jest to najgłębszy poziom i najszerszy zakres lokalizacji, modernizacji i sinicyzacji buddyzmu. Na przykład, tłumacząc dzieła klasyczne sanskrytu na tybetański, wybitni mnisi i mędrcy tamtych czasów zaproponowali następującą teorię tłumaczenia: po pierwsze, indyjskie sutry, traktaty i wskazania buddyjskie muszą zostać dokładnie przetłumaczone; po drugie, przetłumaczone sutry, traktaty i wskazania muszą być zrozumiałe, akceptowalne i zrozumiałe dla ówczesnego Tybetańczyków. Musi to być zgodne ze strukturą gramatyczną, terminologią rzeczownikową i charakterystyką fonetyczną języka tybetańskiego w tamtych czasach, w przeciwnym razie ludzie na pewno nie zrozumieliby i nie nauczyliby się. Proces tłumaczenia chińskiego buddyzmu jest taki sam, co wystarczy, aby zilustrować historyczną nieuchronność sinizacji buddyzmu.
(reporter China Tibet Network/Wu Jianying)