22.10.2024| Źródło: CHINA DAILY

Żurawie czarnoszyje gromadzą się w Narodowym Parku Przyrodniczym Mokradeł Zoige w prowincji Syczuan przed rozpoczęciem jesiennej migracji na południe.( Foto: TAN XI/FOR CHINA DAILY)

Żuraw czarnoszyi, na Wyżynie Tybetańskiej uważany za symbol wierności, gatunek historycznie postrzegany jako lojalny, często widywany jest w parach na terenach podmokłych lub górskich polach jęczmienia.

Jednakże niedawne przełomowe badania obaliły to powszechne przekonanie, ujawniając, że potoczna opinia o tych majestatycznych ptakach jest niczym więcej niż ludzką iluzją.

Badania przeprowadzone przez zespół chińskich naukowców rzuca światło na tajemnicze strategie godowe i dynamikę grupową żurawia czarnoszyjego (Grus nigricollis), gatunku występującego głównie na Wyżynie Tybetańskiej.

Wykorzystując zaawansowane techniki analizy DNA i skrupulatne obserwacje terenowe, badania kwestionują konwencjonalne poglądy na monogamię żurawi i ujawniają intrygujące spostrzeżenia na temat zachowań reprodukcyjnych gatunku.

Badania, trwające cztery lata i skupiające się na parach rozrodczych w ważnych siedliskach ptaków, takich jak Moczary Kwiatowe (Flower Marsh) i Bagna Nalecho (Nalecho Marsh) w Narodowym Parku Przyrodniczym Mokradeł Zoige w prowincji Syczuan, ujawniły złożoną mozaikę strategii godowych wśród tego gatunku bagiennego.

Wbrew oczekiwaniom ścisłej monogamii, badania wykazały znaczącą tendencję do kopulacji poza parą, przy czym żadna para nie utrzymywała monogamii przez cały okres obserwacji. Co ciekawe, wskaźnik zapłodnienia poza parą wyniósł 16,6 procent, co jest wartością wyższą niż u wielu innych gatunków ptaków terytorialnych.

Badania zatytułowane „Mechanizmy zwiększania sprawności genetycznej w grupach niespokrewnionych: spostrzeżenia [na przykładzie] żurawi czarnoszyich” zostały opublikowane online w czwartek w recenzowanym czasopiśmie naukowym "The Ecological Indicator".

„Nasze odkrycia są w pewnym sensie sprzeczne z naszymi tradycyjnymi sądami” — powiedział Li Yuhang, badacz z Uniwersytetu Syczuańskiego w Chengdu w prowincji Syczuan, który jest jednym z dwóch autorów artykułu. „Żuraw jest uważany za symbol wierności nie tylko w Chinach, ale także w Bhutanie i Indiach”.

Jajo w gnieździe żurawia czarnoszyjego w Flower Marsh. (foto: CHINA DAILY)

Żuraw czarnoszyi latem przebywa głównie na Wyżynie Tybetańskiej. Tereny lęgowe to wysokogórskie łąki, brzegi jezior i bagna rzeczne oraz doliny rzeczne. Jego zimowiska rozciągają się zaś w części prowincji Junnan i Guizhou w Chinach, w  Bhutanie i na północnych równinach Indii. Jak stwierdzają autorzy artykułu żuraw czarnoszyi jest uznawany za wyjątkowego przedstawiciela żurawi wysokogórskich. Utrzymał swój status jednego z najmniej zbadanych żurawi.

Jak wnika z artykułu Li i jego partnerzy badawczy z Uniwersytetu Syczuańskiego, Uniwersytetu Nankińskiego i rezerwatu przyrody Zoige skupili swoje badania na żurawiach w okresie lęgowym, kiedy ptaki zakładają rzadko rozmieszczone kolonie, co sugeruje potencjał wysokiej wierności partnerowi ze względu na niską gęstość lęgową.

W latach 2017–2020 naukowcy prowadzili od marca do października swoje coroczne badania terenowe na Moczarach Kwiatowych, rygorystycznie monitorując żurawie. „Żurawie, które badaliśmy w Zoige, są uważane za część wschodniej populacji ptaków” — powiedział Li w wywiadzie dla China Daily. „Zwykle zimują w prowincjach Guizhou i Junnan”.

Zidentyfikowali i oznaczyli każdą parę lęgową, zlokalizowali ich gniazda i zapisali ich współrzędne w nawigacji satelitarnej. Przez te cztery sezony lęgowe udokumentowali dziewięć gniazd na Moczarach Kwiatowych. Oprócz próbek z obszaru gniazdowego z Moczarów Kwiatowych rozszerzyli swój zbiór danych o próbki tkanek, próbki błony jajowej i dziewięć próbek krwi z  Bagien Nalecho Marsh i Moczarów Kwiatowych.

W sumie w Zoige pobrano 48 próbek błony jajowej od potomstwa, dziewięć próbek krwi, cztery próbki tkanek i 65 próbek piór dorosłych w celu ekstrakcji DNA.

Naukowcy zidentyfikowali 58 osobników ptaków w ciągu czterech lat — siedem samic i osiem samców oraz 25 samców i 18 samic.

„Żurawie czarnoszyje to duże ptaki objęte całkowitą ochroną państwową” — powiedział profesor Li Zhongqiu z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Nankińskiego w prowincji Jiangsu, który jest jednym ze współautorów artykułu. „W przeszłości, jeśli chcieliśmy zbadać ich skłonność do kopulacji poza parą, musieliśmy próbować złapać pary lęgowe i umieścić na nich urządzenia śledzące za pomocą satelitów, a następnie czekać, aby zobaczyć, czy te same pary wrócą do tego samego gniazda w następnym roku. Ta metoda jest w rzeczywistości trudna do przeprowadzenia i niepewna”.

Dokumentowanie dziewięciu gniazd i zebranie próbek do analizy stanowiło inne wyzwanie — powiedział profesor.

Jin Yuyi, pracownik naukowy Uniwersytetu Syczuańskiego, zbiera dane i próbki z gniazda żurawia czarnoszyjego w Zoige. CHINA DAILY

„Każde gniazdo było daleko od pozostałych. Nasi koledzy musieli przejechać długą drogę, aby monitorować ptaki w gniazdach” — powiedział Li Zhongqiu. „Musieli też bardzo uważać, aby zbierać próbki, tak aby nie zakłócić lęgów ptaków”.

Ich odkrycia wskazują na 100-procentowe prawdopodobieństwo, że co najmniej jeden rodzic z badanych gniazd powrócił do tego samego gniazda w kolejnych sezonach, co dowodzi wysokiej wierności miejscu gniazdowania wśród żurawi na badanym obszarze.

„Na podstawie zdefiniowanych przez nas kryteriów wierności miejscu gniazdowania, uznaliśmy, że osobnik wykazuje wierność, jeśli korzystał z tego samego gniazda co najmniej dwa razy w okresie obserwacji” — powiedział Li Yuhang.

Ogólnie rzecz biorąc, artykuł ujawnił, że wierność miejsca gniazdowania wynosiła 100 procent dla samców i 71 procent dla samic.

Migracja żurawia czarnoszyjego z zimowisk na lęgowiska, na odległość od około 200 do nawet 1500 kilometrów, podkreśla niezwykły wyczyn wierności miejsca gniazdowania.

„Jak wiemy, jest to pierwszy raport opisujący wierność miejsca gniazdowania u tego nieuchwytnego gatunku” — powiedział Li Yuhang, dodając, że wysoka wierność miejscu gniazdowania oferuje kilka korzyści, w tym znajomość miejsc żerowania i schronienia, partnerów do rozrodu i sąsiadów.

Spośród siedmiu par lęgowych, u których odnotowano co najmniej dwa przypadki lęgowe, żadna nie zachowała wierności wobec siebie przez cały okres obserwacji. „Krótko mówiąc, żadne łączenie się w pary nie przetrwało przez cztery lata” — powiedział Li Yuhang.

W przypadkach, gdy w tym samym gnieździe zidentyfikowano dwa jaja w tym samym sezonie lęgowym, odsetek jaj zapłodnionych poza parą wynosił 16,6 procent.

Jak czytamy w artykule wskaźnik ten jest zauważalnie wyższy niż u wielu innych gatunków ptaków terytorialnych.

Znaczna częstość zapłodnień poza parą mogła być kluczowym czynnikiem szybkiego odrodzenia populacji żurawia czarnoszyjego, która wzrosła według szacunków z końca XX wieku ze 100 do 300 osobników do prawie 15 000 do 2020 roku.

„Takie zachowania prawdopodobnie ułatwiły zwiększony przepływ genów i utrzymały różnorodność genetyczną na ograniczonych obszarach rozrodczych gatunku, przyczyniając się do odporności i wzrostu populacji” — powiedział Li Yuhang, dodając, że badania wykazały, że zmiana klimatu może również wpływać na odsetek rozrodu poza parą, gdzie takie zachowania godowe zwiększają różnorodność genetyczną potomstwa, zwiększając odporność populacji na zmiany środowiskowe.

Pomimo istotnych ustaleń naukowcy stwierdzili również, że ich ustalenia należy interpretować ostrożnie ze względu na stosunkowo niewielką ilość zwierząt w badanej grupie. Przyszłe badania z długoterminowymi obserwacjami w celu uzyskania danych z większych grup ptaków, w połączeniu z bardziej solidnymi metodami statystycznymi, są konieczne, aby potwierdzić te ustalenia i zapewnić bardziej konkretne wnioski.

„Pomoże to udoskonalić strategie ochrony i lepiej zrozumieć dynamikę ekologiczną oddziałującą na żurawie czarnoszyje w obliczu zmian w środowisku” – powiedział profesor Li Zhongqiu.